Zmysł dotyku to największy system sensoryczny u człowieka, ponieważ jego receptory znajdują się na całym naszym ciele. Za pomocą tego systemu układ nerwowy otrzymuje informacje z otoczenia i z wnętrza naszego ciała. Człowiek posiada wiele receptorów dotykowych odbierających bodźce z ucisku, temperatury, dotyku, wibracji. Wrażenia płynące z dotyku uczestniczą w wielu zjawiskach dokonujących się w mózgu i mają wpływ na wiele funkcji kształtujących się w organizmie.
Często nie zdajemy sobie sprawy jak niezmiernie ważny jest zmysł dotyku w rozwoju fizycznym i emocjonalnym naszego dziecka.
Nieprawidłowości w odbieraniu bodźców
Dotyk ukochanych mamy i taty jest dla dziecka najważniejszy od najmłodszych lat. To on daje poczucie bezpieczeństwa, to on daje informacje o dziecku – czego się domaga i potrzebuje. Nieprawidłowości w zakresie odbierania i przetwarzania bodźców dotykowych mogą skutkować dziwnymi i niezrozumiałymi reakcjami na te bodźce.
Nadwrażliwość i obniżona wrażliwość na bodźce
Dziecko nadwrażliwe może nie tolerować dotyku, unikać bliskości, protestować gdy jest myte, wycierane lub ubierane. Nadwrażliwość na dotyk może występować miejscowo. Dziecko nie pozwala sobie umyć włosów, dotknąć szyi, chodzi na palcach, nie toleruje potraw o określonej konsystencji.
Obniżona wrażliwość na bodźce dotykowe skutkuje nadmiernym poszukiwaniem tych bodźców i koncentrowaniem się na nich. Dziecko drapie się, pociera, podwija i spuszcza nogawki i rękawy, fascynuje się różnymi fakturami, uwielbia chodzić boso.
Jak reagować na takie zachowania?
Widząc, że dziecko nie toleruje takiego czy innego dotyku, trzeba zwrócić uwagę na intensywność tej reakcji. Jeśli protest nie jest gwałtowny, można próbować zachęcać je do doświadczania go. Jeśli protest jest zdecydowany i gwałtowny, nie należy próbować udowadniać mu, że to czy tamto jest przyjemne, bo dla niego takie nie jest.
Przymuszanie do doświadczania dotyku, pogłębi jedynie istniejący problem. Jeśli dziecko nie toleruje bodźców związanych z czynnościami dnia codziennego, a więc takich, których nie da się uniknąć, dobrze jest pozwolić, by samo umyło sobie włosy, nałożyło sweter, umyło szyję itp. Niechęć do wrażeń dotykowych staje się mniejsza na skutek oddziaływań, jakich doświadcza ono podczas spotkań z terapeutą.
Dziecku poszukującemu bodźców dotykowych, trzeba dostarczyć ich jak najwięcej. Nie należy krytykować go, za to, że dotyka wszystkiego co się da. Im więcej doświadczy, tym szybciej i lepiej zaspokoi swoje potrzeby wynikające ze słabszego odczuwania dotyk u.
Dobrze jest organizować dziecku zabawy z przedmiotami o różnej fakturze, ciężarze, kształcie i temperaturze. Niech bawi się myjkami, gąbkami i bezpiecznymi druciakami. Niech zanurza dłonie w masie solnej, mące, ryżu, kaszy, kisielu itp. Niech bawi się żelem i pianką do golenia, niech chodzi boso, wtedy, gdy to możliwe. Baw się z dzieckiem w masowanie poszczególnych części ciała, pozwól mu turlać się po dywanie, rozpoznawajcie przedmioty nie patrząc na nie.
Autorka: Anna Dobosz, terapeuta dziecięcy i rodzinny