Słyszenie jest wynikiem tysięcy lat ewolucji ukierunkowanej na uzyskanie informacji o otaczającym nas środowisku i efektywnym komunikowaniu się za pomocą mowy.
Ucho ma za zadanie przekazać możliwie pełną informację o otaczającym świecie dźwięków, azadaniem mózgu jest odpowiednie jej przetworzenie i zinterpretowanie. Możemy więcpowiedzieć, że słyszymy mózgiem, a ucho jest ważną, ale tylko częścią układu słuchowego.
Podczas słyszenia zachodzi wiele złożonych i dynamicznych procesów, których ważnymelementem jest czynnik czasu. Prawidłowa percepcja czasu i kolejności zdarzeń akustycznychjest fundamentem dobrego rozumienia mowy. Sygnały akustyczne po zamianie na impulsynerwowe są pod różnym kątem analizowane i przetwarzane w ośrodkowej części układusłuchowego.
Za efektywne komunikowanie się mową odpowiadają współzależne procesy, które są niezbędne do rozumienia mowy – to znaczy do pełnej funkcjonalności słuchu:
- lokalizacja źródła dźwięku,
- analiza czasowa dźwięku,
- dekodowanie fonologiczne,
- pamięć i uwaga słuchowa.
Kiedy jeden lub kilka elementów tej skomplikowanej sieci procesów jest niedojrzały lub zaburzony dziecko ma problemy ze sprawnym komunikowaniem się za pomocą słuchu i mowy. Zaburzenia te najczęściej ujawniają się u dzieci w okresie przedszkolnym lub w pierwszych klasach szkoły podstawowej, kiedy to gwałtownie rosną wymagania stawiane zmysłowi słuchu.
Zgodnie z zaleceniami Amerykańskiego Stowarzyszenia Słuchu i Mowy ASHA, Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (Centralne Zaburzenia Słuchu) rozpoznaje się w przypadkach, w których co najmniej jedna z poniżej przedstawionych wyższych funkcji słuchowych jest zaburzona:
- lokalizacja źródła dźwięku,
- różnicowanie dźwięków, w tym dźwięków mowy,
- rozpoznawanie wzorców dźwiękowych,
- analiza czasowych aspektów sygnału dźwiękowego,
- umiejętność rozumienia mowy zniekształconej,
- umiejętność rozumienia mowy w obecności sygnału zagłuszającego (rozumienie mowy w hałasie).
Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego APD to jedna z przyczyn trudności w uczeniu się dzieci. Podstawowe znaczenie dla skutecznej nauki i przyswajania wiedzy kanałem słuchowym mają wymienione wyższe umiejętności (funkcje) słuchowe. Trudności w nauce, w pisaniu i czytaniu oraz częste współistniejące z nimi zaburzenia emocjonalne mogą wynikać z zaburzeń analizy dźwięków na poziomie centralnym.
Ze względu na złożoną naturę funkcjonowania mózgu APD może towarzyszyć innym zaburzeniom rozwojowym, takim jak: opóźniony rozwój mowy, specyficzne zaburzenia rozwoju językowego (SLI), zaburzenia uwagi bez nadreaktywności (ADD) lub zaburzenia uwagi z nadreaktywnością (ADHD), specyficzne trudności w nauce - DYSLEKSJA. Obecnie szacuje się, że 30% dzieci z dysleksją oraz 40-50% dzieci z trudnościami w nauce ma zaburzenia przetwarzania słuchowym.
Osobiście proponuję dwie metody treningu słuchowego, że względu na to, że rodzic może go wykonać z dzieckiem w domu.
Neuroflow ATS – aktywny trening słuchowy
Johansen IAS – indywidualna stymulacja słuchu
Trening stosowany jest dla dzieci, młodzieży i dorosłych z trudnościami w słuchaniu, mówieniu i pisaniu.
Zaletą metod jest:
- jej dostępność dla osób mieszkających daleko od dużych ośrodków, gdyż ma miejsce wdomu dziecka,
- to, że odbywa się w przyjaznym, bezpiecznym, domowym otoczeniu, co jest istotne dlawielu dzieci np. z autyzmem,
- nie ma konieczności rezygnowania z innych form terapii, jakimi objęte jest dziecko w tym samym czasie.
O metodach
Twórcą treningu jest dr Kjeld Johansen – duński nauczyciel i psycholog, dyrektor Bałtyckiego Laboratorium Badań Nad Dysleksją. Wykładowca na Uniwersytecie Pedagogicznym w Kopenchadze.
W swojej pracy Johansen oparł się na doświadczeniach dr Christiana A. Volfa.
Stymulacja słuchowa wg dr Kjelda Johansena poprawia nie tylko przetwarzanie bodźców słuchowych, ale również:
- zdolność utrzymywania uwagi i koncentracji na wypowiedziach ustnych,
- czytanie,
- rozumienie mowy,
- artykulację,
- komunikację,
- samoocenę,
- harmonizuje napięcie mięśniowe co wpływa na postawę ciała,
- utrzymanie równowagi,
- koordynację ruchów,
- motorykę.
Trening słuchowy Neuroflow® jest aktywną formą treningu. Wymaga od dziecka skupienia uwagi, aby jak najlepiej odpowiadało na stawiane przed nim zadania. Stopień trudności zadań jest dostosowywany do możliwości dziecka i zmienia się w sposób adaptacyjny, co oznacza, że gdy dziecko odpowiada prawidłowo, system utrudnia mu zadanie, a gdy odpowiada nieprawidłowo – ułatwia.
Treningi słuchowe w stałym rytmie dnia, odpowiednia ilość snu i ograniczony dostęp hałasu zdecydowanie poprawia funkcjonowanie osoby z zaburzeniami wyższych funkcji słuchowych.
Autor: Anna Dobosz
Więcej na temat przetwarzania słuchowego w książce Anny Dobosz „Zrozumieć dzieci”